EK-FİİL (EK EYLEM) Toplam dört ek vardır: -dir, idi, imiş, ise Ek-Fiilin üç görevi vardır: 1. İsim soylu sözcükleri yüklem yapmak (-dir, idi, imiş) (İsim + Ek-Fiil) 2. Şart cümlesi yapmak (ise) 3. Basit zamanlı fiili (KİP eki alan) birleşik zamanlı fiil yapmak Fiil + Kip Eki + Ek-Fiil + Kişi Eki |
|
İsim Soylu Sözcükleri Yüklem Yapma |
Şart Cümlesi Yapma |
İsmi yüklem yapar. "-dir, idi, imiş" ile isim yüklem olur. İsim + Ek-fiil + Kişi Eki |
İsmi yüklem yapmaz şart cümlesi yapar. Genellikle cümlenin ortasında yer alır. "ise" |
1. Ek-Fiilin Geniş Zamanı (-dir) 2. Ek-Fiilin Görülen Geçmiş Zaman (idi) 3. Ek-Fiilin Duyulan Geçmiş Zaman (imiş) |
Hava güzelse yürüyüşe çıkalım. (ise) Su soğuk ise içme. |
Masanın üstünde kalemlerim var(-dır). | KİP Eki ile Ek-Fiil Eki Karıştırılmamalı |
Dünkü tiyatro güzeldi. (idi) | Özellikle KİP eki "-miş ve -di" ile Ek-Fiilin "imiş ve idi" birbiriyle karıştırılmamalı. |
Dünkü tiyatro güzelmiş. (imiş) | *Kip eki sadece fiillere eklenir ve fiili yüklem yapar. |
*Ek-Fiilin birinci görevi isme eklenerek ismi yüklem yapmak. | |
NOT: Ek-Fiilin geniş zamanı genellikle yazılmaz. | |
Çantamda Türkçe kitabım var. (-dır düşmüş) | Tatilde çok kitap okumuş. (oku- fiiline -muş KİP eki gelmiş.) |
Okuduğu kitap güzelmiş. (güzel ismine imiş Ek-Fiili gelmiş.) |
|
NOT: "var ismi" ve "var- fiili" karıştırılmamalıdır | |
Masanın üstünde çok güzel çiçekler var. (Bu "yok"un karşıtı olan "var"dır, isimdir.) |
Tatilde çok kitap okudu. (oku- fiiline -di KİP eki gelmiş.) |
Bursa'ya yarım saat sonra varacağız. (var- fiildir. -acak kip ekidir.) |
Okuduğu kitap güzeldi. (güzel ismine idi Ek-Fiili gelmiş.) |
Basit Zamanlı Fiili Birleşik Zamanlı Fiil Yapma |
|
Basit zamanlı fiil bir fiilin kip eki almasıdır. Bir fiil kip ekinden sonra ek-fiil eki de alırsa buna birleşik zamanlı fiil denir. Fiil + Kip Eki + Ek-Fiil + Kişi Eki | |
Teyzemler yarın gelecekmiş.( gel- + -ecek + imiş) | |
Amcam çok güzel balık tutuyordu. (tut- + -(u)yor + idi) | |
*Hikâye birleşik zaman: Fiil + Kip Eki + idi + Kişi Eki Bu akşam kitap okuyacaktım. (oku- + -(y)acak + idi + -m) |
|
*Rivayet birleşik zaman: Fiil + Kip Eki + imiş + Kişi Eki Bu akşam kitap okuyacakmış. (oku- + -(y)acak + imiş) |
|
Şart birleşik çekim: Fiil + Kip Eki + ise + Kişi Eki Bu akşam kitap okuyacaksa (oku- + -(y)acak + ise) |
|
Birleşik Zamanlı Fiil ile Birleşik Yapılı Fiil Karıştırılmamalı |
|
Dikkat edilirse biri zaman diğeri yapı. | |
*Birleşik zaman iki zamanın (kip ve ek-fiil) birleşmesidir. (gel- + -(i)yor + -muş) | |
*Birleşik yapı ise fiilde yapı konusunda işlenmişti. (yardım et- / affetmek / dil dök- / bakabil-) | |
astagos |
No |
Cümleler |
Geniş Z (-dir) |
Görülen GZ (idi) |
Duyulan GZ (imiş) |
Şartı (ise) |
Göster |
1 |
Şiir güzelse yarışmaya katılacağım. | |||||
2 |
Bu bölgenin havası temizdir. | |||||
3 |
Yazdığın şiir çok güzeldi. | |||||
4 |
Arkadaşım bugün hastaymış. | |||||
5 |
Param yeterse tiyatro bileti alacağım. | |||||
6 |
Yeni aldığı telefon bozukmuş. | |||||
7 |
Okulumuz bugün bir başka güzel. | |||||
8 |
Bilgisayar bozuksa hemen değiştirelim. | |||||
9 |
Dün aldığın kazaklar güzeldi. | |||||
10 |
Bugün çok hastayım. | |||||
11 |
Burası yirmi yıl önce ormanmış. | |||||
12 |
O benim en sevdiğim arkadaşımdı. | |||||
13 |
Yorgunsan bizimle çarşıya gelme. | |||||
14 |
Bugün hava çok soğuktu. | |||||
15 |
Bizim evde her zaman ekmek var. | |||||
16 |
Heyecanlıysan dışarı çıkıp hava al. | |||||
17 |
Arkadaşım Türkçe dersinde başarılıymış. | |||||
18 |
O artık burada değil. | |||||
19 |
Dün söyledikleri doğru. | |||||
20 |
Gecen hafta Bursa'daydım. | |||||
1 |
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek-fiil ismi yüklem yapmamıştır? A) Gittiği tiyatro güzelmiş. B) Yeni aldıkları ev temizmiş. C) Ona verdiğim kitabı okumuş. D) İki elinde de torba vardı. |
C |
||||
2 |
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek-fiil cümleye şart anlamı katmıştır? A) Okuduğum kitap çok güzeldi. B) Yarın arkadaşım tiyatroya gidecekmiş. C) Kitap güzelse ben de okurum. D) Bu kitabı ben de okuyacağım. |
C |
||||
3 |
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek-fiil birleşik zaman yapma göreviyle kullanılmıştır? A) Ablam pazardaysa geç gelir. B) Ablam pazardan geliyor. C) Ablamın gittiği pazar çok büyük. D) Ablam pazardan geliyormuş. |
D |
||||
4 |
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek-fiil farklı görevde kullanılmış? A) Seni görmeyeli bayağı büyümüşsün. B) Bu sözü söyleyen bensem ispatla. C) Yeni aldıkları ev deniz manzaralıymış. D) O gençken çok iyi futbolcuydu. |
B |
||||
5 |
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek-fiil yoktur? A) Yapamadığı soruları soracakmış. B) O adam çok iyiymiş. C) Bütün soruları doğru bilmiş. D) Bu telefon beklediğimden küçük. |
C |
||||
6 |
"Yaptığı resim çok güzelmiş." Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek-fiilin görevi örnek cümledekiyle özdeştir? A) Bugün iki tane roman almış. B) Ben öğrenciyken çalışkandım. C) Telefondaki mesajları silmiş. D) Annemler köye varmışlar. |
B |
||||
7 |
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ek-fiil yoktur? A) Dünkü yemekler lezzetliydi. B) Buraya park etmek yasakmış. C) Seninle aynı fikirdeysek işe başlayalım. D) Elindeki topu bana attı. |
D |
||||
8 |
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hikaye birleşik zaman vardır? A) Bana yardım edecekmiş. B) Bu konuyla ilgili çok şey biliyormuş. C) Sınavı kazandığını duyunca çok sevinmişti. D) Evde ekmek bitti. |
C |
||||
9 |
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde rivayet birleşik zaman vardır? A) Ablam çarşıya gitmiş. B) Bugün montumu giymeliydim. C) Bu yıl İzmir'e gidecekmiş. D) Olanları bir bir anlatıyordu. |
C |
||||
10 |
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde şart birleşik zaman vardır? A) Keşke annemle çarşıya çıksak. B) Çarşıya gideceksen bana dergi alır mısın? C) Ablam ben çıkarken evdeydi. D) İzlediğim tiyatro çok iyiydi. |
B |